Sản xuất và sử dụng Quế Thanh

Vỏ quế Bắc Trà My, Quảng Nam.Lá cây quế ở Bắc Trà My, Quảng Nam

Quế Thanh được sản xuất chủ yếu ở miền Trung Việt Nam và vùng trung tâm của quế là ba châu Lang Chánh, Thường Xuân, Quan Hóa tỉnh Thanh Hóa theo sách sử xưa ghi lại. Quế Thanh được dùng trong y học như một trong những vị thuốc quan trọng chữa trị nhiều loại bệnh (quế đứng thứ ba trong "tứ đại danh dược" bao gồm sâm, nhung, quế, phụ), dùng chưng cất tinh dầu sử dụng trong hóa phẩm, mỹ phẩm; làm gia vị cho các món ăn. Có những cây quế Thanh phẩm chất thượng hạng như quế bạch (đun trong nước khiến nước trắng đục màu sữa) rất hiếm gặp, có giá trị gấp hàng trăm lần quế nơi khác. Bộ phận dùng của quế Thanh tương tự các loài quế khác, bao gồm vỏ (vỏ thân, vỏ rễ, vỏ cành), lá (thường dùng chưng cất tinh dầu), gỗ. Mùi thơm của quế Thanh gần tương tự như nhục quế Trung Quốc nhưng hương vị phức tạp và rõ ràng hơn.

Các thành phần của quế được sử dụng trong y học dưới các tên gọi như quế thông (vỏ quế nói chung); nhục quế (quế bóc ở thân hoặc cành to dày); quế tâm (vỏ đã cạo sạch lớp ngoài chỉ lấy lớp trong); quế chi (cành nhỏ), quế tiêm (cành nhọn hoắt đầu), quế đố (sâu bắt trong cây quế). Tuy nhiên, với riêng quế Thanh thì cách phân loại thường là 4 hạng bao gồm quế phiến thuộc hạng tốt nhất, thứ đến quế tâm thẻ tương đối nhỏ hơn, kế nữa là quế bao tức quế vụn và sau cùng quế nhọn là vỏ các cành nhỏ[2]. Cây quế được thu hoạch sau 5 năm tuổi, nhưng cây 20-30 năm tuổi cho chất lượng quế tốt nhất. Vỏ quế bóc về không phơi mà cần ủ để gia tăng phẩm chất chứ không được phơi nắng. Kỹ thuật ủ phức tạp nhưng thường bao gồm các công đoạn ngâm nước, để ráo, cho vào sọt đậy kỹ buộc chặt ủ một thời gian cho quế chín rồi đem ra lại rửa, ép, để khô tự nhiên. Sau đó quế được quấn vải, cho vào ống kẽm hay hòm gỗ, bên dưới có mật ong để giữ độ ẩm tránh cho quế bị khô dầu, bảo đảm hương vị. Thậm chí khi cắt quế còn phải lấy sáp ong để bôi vào vết cắt.

Quế Thanh mọc hoang dại nhưng hiện đã được trồng ở quy mô công nghiệp tại nhiều số vùng miền Bắcmiền Trung Việt Nam, được sử dụng phổ biến cả nội địa lẫn xuất khẩu từ rất lâu đời. Cuộc chiến tranh Việt Nam đã làm gián đoạn việc sản xuất quế Thanh, nhưng kể từ đầu thế kỷ 21 thì Việt Nam đã phục hồi xuất khẩu loại gia vị này tới cả Hoa Kỳ, là nơi mà nó đã không có mặt trong khoảng 20 năm gần đây. Tại Hoa Kỳ quế Thanh được đánh giá cao hơn quế Trung Quốc, Indonesia, Sri Lanka.

Trong ẩm thực Việt Nam, quế (đặc biệt quế Thanh) là một thành phần quan trọng góp phần tạo nên hương vị nước dùng của nồi phở, bên cạnh các gia vị khác như hành khô nướng, gừng nướng, đinh hương, hoa hồi, thảo quả. Ngoài ra các món chả quế, thịt bò sốt vang, thịt kho tàu và nhiều loại bánh kẹo cũng thường dùng quế dạng miếng hay bột quế.